روشنفکری دینی و عدالت در ایران معاصر

چکیده جریان روشنفکری دینی درون حاکمیت مهمترین جریانی است که در قالب پارادایم قدرت گرایی جریان روشنفکری دینی بعد از انقلاب اسلامی ایران به خصوص در سالهای اخیر ظهور پیدا کرده است به طوری که نقش بسیار مهمی در شکل گیری تحولات سیاسی و اجتماعی ایرانِ بعد از انقلاب اسلامی داشته و از آنجا که اجتماع گرایان به خصوص السدیر مک اینتایر معتقدند سنتهای مختلف در جامعه با توجه به دارا بودن ارزشها، عقاید و باورهای متفاوت نسبت به همدیگر همواره در حال رقابت و سایش با یکدیگر هستند . تا با برتری نسبت به رقبای خود بتوانند نظم سیاسی دلخواه خود را بر اساس باورهای سنت فکری و سیاسی خود بنانهند. و در این راستا حتی در سنت فکری خود نیز دست به تحول می زنند و باورهای خود را از دیدگاه دیگری تفسیر و بازتعریف می کنند. و از آنجا که جریان روشنفکری دینی درون حاکمیت در قالب دو سنت فکری – سیاسی اصلاح طلبی و اصول گرایی در ادبیات سیاسی ایران شناخته می شود نیز از این قاعد? اجتماع گرایان مستثنی نیستند. آنها با ایجاد تحول در سنتهای اولی? خود بعد از انقلاب اسلامی که در جریان راست و چپ سیاسی تعریف می شدند. و دارای مبانی فکری و دین شناسی متفاوتی از یکدیگر بودند به سنت اصول گرایی و اصلاح طلبی با باورهای جدید بدل شدند. و پا به عرصه های سیاسی و اجتماعی گذاشتند. در این بین تفاسیر و تعاریف جداگان? آنها از مفاهیم سیاسی به خصوص مفهوم عدالت امری کاملاً طبیعی بود چرا که سنتهای مختلف با توجه به مبانی فکری و دینی و نوع تأثیرپذیریشان از مدرنیته و مکاتب مدرن غربی، تفاسیر متفاوتی از مفاهیم سیاسی و به خصوص مفهوم عدالت از خود ارایه می دادند. بنابراین سنتهای فکری و سیاسی فعال در جامع? خودمان در تفسیر مفهوم عدالت آن را با آزادی می سنجند. سنت اصول گرایی با تقدم عدالت بر آزادی معتقد است که توسعه عدالت در جامعه زمینه ساز آزادی و آزادی های مدنی است و در واقع تعریفی که اصول گرایان از عدالت ارایه می دهند یک نوع عدالت توزیعی است. و در طرف مقابل سنت اصلاح طلبی با تقدم آزادی بر عدالت معتقد است عدالت زمانی می تواند در جامعه باشد. که آزادیهای مدنی در جامعه وجود داشته باشد. در غیر این صورت حرف زدن از عدالت بی فایده است. بنابراین تعریفی که اصلاح طلبان از عدالت ارایه می دهند یک نوع عدالت استحقاقی است. ما در این نوشتار به طور مفصل به مباحث فوق در طی چهار فصل خواهیم پرداخت. واژگان کلیدی: روشنفکر، روشنفکر دینی، اجتماع گرایی، سنت، تحول سنتها، اصول گرایی، اصلاح طلبی، عدالت استحقاقی، عدالت توزیعی..